Urządzenia ochrony zwierząt UOZ-1
Zwierzęta żyjące w warunkach naturalnych nigdy nie traktowały pociągów poruszających się po torze kolejowym jako swoich naturalnych wrogów. Przyzwyczaiły się do emitowanych przez nie hałasów i przyjęły je z czasem jako stały element swojego środowiska. Bezpośrednie zagrożenie wykrywane jest dopiero po pojawieniu się obiektu, czyli nadjeżdżającego pociągu w odległości mniejszej niż tzw. dystans ucieczki. Ponieważ pociąg porusza się z prędkością wielokrotnie przekraczają wartości, z jakimi spotykają się zwierzęta w warunkach normalnego życia w lesie, na polach czy łąkach, czas na podjęcie decyzji o ucieczce skraca się wtedy do wielkości nie dającej żadnej szansy na uniknięcie zderzenia.
Dla przeciwdziałania występowaniu opisanego zjawiska opracowano w warszawskiej firmie NEEL nowatorskie i unikalne w skali światowej rozwiązanie - urządzenia ochrony zwierząt przy torach kolejowych typu UOZ-1, wykorzystujące zaprogramowane genetycznie naturalne mechanizmy lękowe istniejące u wszystkich zwierząt. Bazują one na najważniejszym ze wszystkich instynktów, jakim jest instynkt samozachowawczy.
Urządzenia te mają za zadanie przeciwdziałać migracji dużych ssaków przez tory kolejowe bezpośrednio przed przejazdem pociągu, zmniejszając do minimum straty w populacji tych zwierząt powodowane zderzeniem z szybko nadjeżdżającym pociągiem, przy jednoczesnym braku ograniczeń w swobodnym przemieszczaniu się w ich obszarach żerowania i rozrodu.
Do ostrzegania zwierząt o niebezpieczeństwie zastosowano sygnały akustyczne, emitowane poprzez urządzenia bezpośrednio przed przejazdem pociągu. Wykorzystano sekwencje naturalnych dźwięków istniejących w przyrodzie, które łącznie tworzą tzw. "atrapę bodźców kluczowych", czyli zestaw bodźców o najwyższym priorytecie w zakresie wyzwalania mechanizmów lękowych u zwierząt. Stanowią logicznie skonstruowany i zrozumiały dla zwierząt przekaz informacji o bezpośrednim zagrożeniu życia, zakończony przejazdem pociągu. Efektem końcowym ma być powiązanie dwóch zjawisk, mające doprowadzić do wyuczenia nowych odruchów warunkowych.
W porównaniu do stosowanego powszechnie w krajach Europy Zachodniej ograniczania dostępu do torowisk linii kolejowych o podwyższonych i dużych prędkościach jazdy pociągów poprzez ogrodzenie ich wysoką siatką oraz budowę pod- i nadziemnych przejść dla zwierząt, zaproponowana metoda ochrony zwierząt posiada dwie bardzo istotne zalety. Pierwszą z nich jest całkowity brak ograniczeń w swobodnym przemieszczaniu się zwierząt w ich obszarach żerowania i rozrodu, a drugą nieporównywalnie niższy koszt inwestycji.
Urządzenia montowane są przy torze kolejowym w miejscach stałych tras przemieszczania się zwierząt, co ok. 70 m naprzemiennie, po obu stronach torowiska. Obudowa koloru szarego ma kształt walca o wymiarach 110 x 30 cm.
Pierwsze urządzenia UOZ–1 zostały zainstalowane na zmodernizowanym odcinku linii kolejowej E20 pomiędzy Mińskiem Mazowieckim a Siedlcami. Obecnie UOZ-ty działają na wielu odcinkach głównych linii kolejowych w kraju. W 2012 roku zrealizowaliśmy pierwsze zamówienie poza granicami Polski – UOZ-1 zostały zainstalowane na dwóch 3-kilometrowych odcinkach linii dużych prędkości Moskwa – Sankt Petersburg i Sankt Petersburg – Helsinki.
Wstępne badania urządzeń UOZ-1 wykonane przez Instytut Badawczy Leśnictwa, a następnie szeroko zakrojone pięcioletnie badania monitoringowe zlecone przez PKP-PLK zespołowi naukowców ze Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie dowiodły wysokiej skuteczności urządzeń w zapobieganiu wypadkom. Wykazano, że zarówno dzikie ssaki roślinożerne (jeleniowate, dziki i zające) jak i drapieżniki (lisy) prawidłowo odczytują znaczenie zastosowanych „bodźców kluczowych” informujących o wystąpieniu zagrożenia. Jednocześnie zwierzęta nie rezygnują z przebywania w pobliżu odcinka linii kolejowej z zainstalowanymi urządzeniami UOZ-1, nadal chętnie wykorzystują okolicę linii kolejowej jako miejsce żerowania oraz bez ograniczeń przechodzą przez tory pomiędzy przejazdami pociągów.
URZĄDZENIA OCHRONY ZWIERZĄT UOZ-1
ulotka w formacie .pdf (289 KB)
Film prezentacyjny
