Wyniki badań i opinie naukowe
Zapraszamy do zapoznania się z fragmentami opinii naukowych oraz wyników badań nad urządzeniami UOZ-1
Opinie techniczne
Pismo IK.A-072-26/10/AB/11 z dnia 03.03.2011 r.
dr inż. Andrzej Białoń,
Zakład Sterowania Ruchem i Teleinformatyki, Instytut Kolejnictwa
W odpowiedzi na Państwa prośbę w sprawie zajęcia stanowiska odnośnie powiązania urządzeń UOZ-1 z systemami srk Zakład Sterowania Ruchem i Teleinformatyki Instytutu Kolejnictwa […] informuje, że:
- urządzenia UOZ-1 pobierają informacje z urządzeń i systemów sterowania ruchem kolejowym w sposób nie ingerujący w ich pracę,
- interfejsy wykorzystywane do pobierania informacji przez urządzenia UOZ-1 z urządzeń i systemów srk zapewniają nieoddziaływanie w żaden sposób urządzeń UOZ-1 na urządzenia srk,
- sposób zasilania urządzeń UOZ-1 również nie ma wpływu na pracę urządzeń srk,
- skuteczność działania urządzeń UOZ-1 została potwierdzona w czasie wieloletniego stosowania na liniach kolejowych,
- istotne są pozytywne opinie o skutecznej ochronie zwierząt przy stosowaniu tych urządzeń w praktyce.
Mając na uwadze powyższe stwierdzamy iż, urządzenia ochrony zwierząt typu UOZ-1 mogą być w bezpieczny sposób stosowane na liniach kolejowych.
Pismo TTZ/611/39/MW/2011 z dnia 21 marca 2011 r.
mgr inż. Ryszard Nowicki
Urząd Transportu Kolejowego, Departament Zezwoleń Technicznych i Interoperacyjności
W odpowiedzi na pismo nr NEEL/270/DP/2011 z dnia 07.03.2011 r. informujemy, że zgodnie z dostarczoną opinią Instytutu Kolejnictwa w Warszawie nr IK.A-072-26/10/AB/11 urządzenia UOZ-1 nie ingerują i nie mają wpływu na pracę urządzeń sterowania ruchem kolejowym.
Opinie naukowe
Opinia o skuteczności działania urządzenia ochrony zwierzat UOZ-1
Prof. dr hab. Michał Wasilewski,
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Wydział Leśny, Samodzielny Zakład Zoologii Leśnej o Łowiectwa; Warszawa, 2014 r.
Samodzielny Zakład Zoologii Leśnej i Łowiectwa Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie w latach 2007 - 2012 na trasie E 20 pomiędzy Mińskiem Mazowieckim a Siedlcami badał skuteczność działania urządzeń akustycznych UOA-1 do ochrony zwierzat przebywających przy torach kolejowych. [...]
Stwierdzono, że w okresie kiedy UOZ-1 emitowały sygnały ostrzegawcze, udział przypadków, w których zwierzęta reagowały na przejeżdżający pociąg ucieczką był istotnie większy w porównaniu do sytuacji przy wyłączonych urządzeniach akustycznych [...]. Jednocześnie stwierdzono, że przy działających urządzeniach UOZ-1 zwierzęta przeciętnie uciekały trzy razy szybciej w porównaniu do sytuacji, gdy nie działały urządzenia akustyczne. [...]
Wyniki przeprowadzonych badań nad skutecznością działania urządzeń ochrony zwierząt UOZ-1 wskazują, że urządzenia te zdecydowanie zmniejszają ryzyko kolizji zwierząt z pociągami. […]
Podsumowując można stwierdzić, że metoda akustycznej ochrony zwierząt na torach kolejowych wykorzystująca naturalne dźwięki istniejące w przyrodzie pozwala utrzymać ciągłość korytarzy ekologicznych i szlaków migracyjnych zwierząt minimalizując ich kolizje z pociągami.
Opinia dotycząca wpływu działania odpłaszaczy typu „wilcze oczy” oraz akustycznych urządzeń ochrony zwierząt typu UOZ na środowisko naturalne
dr hab. Michał Wasilewski, prof. dr hab. Joanna Werka, prof. dr hab. Henryk Tkacz
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Wydział Leśny, Katedra Ochrony Lasu i Ekologii; Warszawa, 2009 r.
Zakończone pod koniec września dwuletnie badania (Zakład Zoologii Leśnej i Łowiectwa SGGW w Warszawie) skuteczności działania urządzeń UOZ zainstalowanych na linii E20 Mińsk Mazowiecki - Siedlce (w tym ponad roczna całodobowa rejestracja cyfrowymi kamerami wideo o dużej rozdzielczości) całkowicie jednoznacznie pozwalają na wysunięcie następujących stwierdzeń:
1. zwierzęta nie uciekły z dotychczasowych obszarów żerowania i rozrodu,
2. zwierzęta często i chętnie przebywają w obszarach pomiędzy torowiskiem a ścianą lasu (brak objawów dyskomfortu otoczenia),
3. linia kolejowa z urządzeniami UOZ jest nadal „przezroczysta” dla migrujących ssaków, wzrost efektu barierowego jest bardzo niewielki,
4. ponad 80% wszystkich zarejestrowanych zachowań zwierząt w trakcie emisji sygnałów akustycznych było zgodne z przewidywanymi reakcjami (brak panicznej reakcji zwierząt , spokojne odejście na odległość kilkunastu lub kilkudziesięciu metrów od torowiska lub schowanie się za ścianą lasu oraz powrót po przejechaniu pociągu i zakończeniu emisji sygnałów akustycznych) co potwierdza brak efektu habituacji. Podkreślenia wymaga fakt, że badania SGGW rozpoczęły się w piątym roku funkcjonowania urządzeń na linii E20 i jeśli zwierzęta miały się przyzwyczaić do emitowanych sygnałów, to takie zjawisko dawno powinno już wystąpić i zostać zarejestrowane.
5. z dokonanych obserwacji zachowań zwierząt tuż po przejeździe pociągu można wyciągnąć wniosek, że powracają one do kontynuowania przerwanych czynności już po okresie 1-2 minut od zakończenia emisji sygnałów akustycznych. Rozpoczynają żerowanie lub próbę przejścia na drugą stronę torowiska, a kilko- lub kilkunasto minutowa przerwa w ruchu pociągów ([…] ) wystarczy dla zachowania ciągłości komunikacyjnej korytarza ekologicznego lub szlaku migracyjnego.
6. w czasie trwania badań, w obszarze działania urządzeń UOZ zginęło tylko jedno duże zwierzę. Była to łania goniona przez psy (są udokumentowane relacje świadków). W tym samym czasie w miejscach nie objętych działaniem urządzeń UOZ straciły życie 3 łosie, 1 jeleń, 4 sarny, 4 psy, 1 lis, 1 kuna i 2 bażanty.
7. ze względu na wysoką skuteczność oraz praktycznie pomijalny wzrost efektu barierowego, metoda akustycznej ochrony zwierząt wydaje się być najlepszym rozwiązaniem dla obszarów nizinnych z mało zróżnicowanym ukształtowaniem krajobrazu, eliminując konieczność grodzenia linii kolejowych i budowy przejść dla zwierząt. Należy ją traktować jako jeden z kilku środków technicznych o wysokiej wartości przyrodniczej (obok przejść podziemnych dla zwierząt i prowadzenia linii kolejowej na estakadzie), które po prawidłowym zaprojektowaniu pozwolą utrzymać pełną ciągłość korytarzy ekologicznych i szlaków migracyjnych minimalizując ryzyko kolizji z pociągami (bezpieczeństwo ruchu pociągów).
Znajdująca się w archiwum Wydziału Leśnego SGGW w Warszawie dokumentacja filmowa z kamer monitoringu zawiera 892 zarejestrowanych zachowań zwierząt, co stanowi próbę statystycznie wiarygodną.
[…]
Istotne jest również wyjaśnienie kilku spraw, których niezrozumienie może prowadzić do stawiania fałszywych hipotez. Stawiany jest zarzut emisji „hałasu” przez urządzenia UOZ. Są to naturalne dźwięki istniejące w przyrodzie i emitowane z naturalną dla nich głośnością (dzioba sójki, pyska psa itp.), nie mają zatem negatywnego wpływu na środowisko.
Skrócona opinia dotycząca wpływu urządzeń odstraszających typu UOZ-1 na ptaki
dr inż. Marek Keller
Samodzielny Zakład Zoologii Leśnej i Łowiectwa, Wydział Leśny SGGW; Warszawa, 2010 r.
W 2010 r. Samodzielny Zakład Zoologii Leśnej i Łowiectwa przeprowadził badania terenowe, mające na celu określenie ewentualnych zagrożeń dla ptaków, jakie mogą się wiązać ze stosowaniem na kolei akustycznych urządzeń ochrony zwierząt typu UOZ-1.
[…]
Przeprowadzone w rejonie Kotunia i Mrozów obserwacje wykazały, że:
1. zarówno skład gatunkowy, jak i wskaźniki (indeksy) zagęszczenia ptaków nie wykazują związku z funkcjonowaniem urządzeń UOZ-1; oba parametry wykazały bardzo duże podobieństwo odcinków eksperymentalnych z kontrolnymi;
2. nie stwierdzono żadnych negatywnych reakcji ptaków wobec stosowanych bodźców akustycznych: ptaki albo zachowywały się całkowicie neutralnie (brak widocznej reakcji), albo – w przypadku aktualnie śpiewających samców – wręcz usiłowały „przekrzyczeć rywala”, zwiększając na kilka- kilkanaście sekund głośność śpiewu. Oprócz stwierdzonego braku reakcji ptaków wróblowych, ważną kwestią jest nie stwierdzenie „przywabiającego” efektu emitowanych dźwięków na ptaki drapieżne. Na powierzchni przy Stawach Broszkowskich gniazdo bielika znajdowało się w odległości ok. 200 m od urządzeń UOZ-1. Przez cały czas obserwacji (IV-VII) nie stwierdzono ani razu, by ptaki zainteresowały się symulowanymi głosami potencjalnych ofiar. Na żadnej z 3 badanych powierzchni nie stwierdzono też, jakiegokolwiek podobnego efektu w stosunku do pospolitych ptaków drapieżnych (myszołów, jastrząb, krogulec), gniazdujących w sąsiedztwie.
Opinia dotycząca zasadności i skuteczności stosowania urządzeń do odstraszania zwierząt UOZ-1
prof. dr hab. Grzegorz Jamrozy
Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie, Wydział Leśny, Katedra Dziedzictwa Przyrodniczo-Kulturowego, Ekologii Zwierząt i Łowiectwa; Kraków, 2009 r.
Wypracowaną [...] opinię można zrekapitulować następująco:
1) Nie posiadamy statystyk ile i jakich zwierząt ginie co roku w naszym kraju pod kołami pociągów. Wiemy jednak, że do takich kolizji dochodzi i powodują one nie tylko niepotrzebne straty wśród zwierząt, ale bywają też przyczyną katastrof kolejowych. Świadczą o tym przytoczone przykłady (najechanie pociągu ekspresowego Rzepin – Kunowice na watahę dzików i w efekcie – śmierć zwierząt i wykolejenie lokomotywy; kolizja lokomotywy z żubrem na Podlasiu, i in.) A więc, zagrożenie niewątpliwie istnieje i trzeba mu zapobiegać.
2) Emitowanie głosów odstraszających „zrozumiałych” przez zwierzęta o narastającej „dramaturgii” i intensywności (od głosów ostrzegawczych po rozdzierający krzyk ofiar zabijanych przez drapieżniki) jest dobrym pomysłem mogącym doprowadzić do znacznego zredukowania niebezpiecznych wypadków na torach z udziałem zwierząt.
3) Nie budzi wątpliwości opinia prof. Simony Kossak, że używane w UOZ-1 zwierzęce głosy trwogi należą do kategorii ,,bodźców kluczowych'', głęboko zakodowanych genetyczne i nie ma „niebezpieczeństwa” przyzwyczajenia się przez zwierzęta do tego rodzaju bodźców i ich ignorowania – po dłuższym okresie stosowania zrządzenia. Potwierdziły to zresztą przeprowadzone badania.
4) Wykonane przez pracowników Zakładu Zoologii Leśnej i Łowiectwa SGGW w Warszawie badania i monitoring działania urządzenia UOZ-1 przeprowadzone zostały w moim przekonaniu rzetelnie i zgodnie z regułami badan naukowych, a wynikające z tych badań wnioski nie budzą wątpliwości.
Wyniki badań
Monitoring urządzeń do ochrony zwierząt (UOZ-1)
Sprawozdanie za okres od grudnia 2007 do listopada 2009 roku
temat zlecony przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.,
Umowa Nr A/018/02a/031/00/5555/07 z 20.11.2007
dr hab. Joanna Werka, prof. SGGW, dr hab. Michał Wasilewski, prof. SGGW,
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego W Warszawie, Wydział Leśny, Samodzielny Zakład Zoologii Leśnej i Łowiectwa; Warszawa 2009
Wnioski końcowe
Z przeprowadzonych na trasie Mińsk Mazowiecki – Siedlce badań nad skutecznością działania urządzeń akustycznych do ochrony zwierząt przy torach kolejowych można wyciągnąć następujące wnioski:
[...]
4. W momentach uruchomienia UOZ-1 zdecydowana większość obserwowanych zwierząt reagowała ucieczką, a tylko w wyjątkowych sytuacjach (np. gonione przez psy) przechodziły przez tory kolejowe,
5. Po przejeździe pociągu zwierzęta kontynuowały przerwane czynności: żerowanie lub próbę przejścia na druga stronę torowiska,
6. Do sygnałów akustycznych emitowanych przez UOZ-1 ssaki nie przyzwyczaiły się, ponieważ po 5 latach od zainstalowania urządzeń na badanej linii kolejowej, nadal reagowały na ostrzegawcze sygnały akustyczne,
7. Większość kolizji zwierząt z pociągami miała miejsce poza obszarami działania urządzeń do ochrony zwierząt (w bezpośrednim obszarze działania UOZ-1 miały miejsce tylko dwie kolizje - sarna i łania gonione przez psy zginęły potrącone przez nadjeżdżający pociąg, wszystkie pozostałe dotyczyły miejsc oddalonych o minimum kilkaset metrów od najbliższego skrajnego urządzenia UOZ-1),
8. Przeprowadzone badania nad skutecznością działania UOZ-1 wskazują, że te urządzenia zdecydowanie zmniejszają ryzyko kolizji zwierząt z pociągami, w szczególności takich pospolitych gatunków jak dzik i sarna, występujących na obszarze całego kraju i najbardziej narażonych na kolizję z pociągami,
9. Zastosowanie naturalnych dźwięków istniejących w przyrodzie powoduje, że urządzenia UOZ-1 nie mają negatywnych środowiskowych skutków oraz nie powodują degradacji siedlisk zwierząt,
[...]
Badania wpływu sygnałów akustycznych emitowanych przez UOZ-1 na ptaki,
Sprawozdanie końcowe,
temat zlecony przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., Umowa Nr 60/011/051/00/11000891/10/I/O
dr inż. Marek Keller
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego W Warszawie, Wydział Leśny, Samodzielny Zakład Zoologii Leśnej i Łowiectwa; Warszawa 2011 r.
Przeprowadzone badania pozwalają na wyciągnięcie następujących wniosków:
1. Zgrupowania ptaków lęgowych w bezpośrednim sąsiedztwie linii kolejowych wyposażonych w urządzenia UOZ-1 nie różnią się w żadnym istotnym zakresie od zgrupowań na transektach kontrolnych.
2. Nie wykazano różnic w strukturze zgrupowań ptaków tego samego terenu pomiędzy latami w których zastosowano i nie zastosowano UOZ-1.
3. Badane gatunki ptaków nie wykazują reakcji behawioralnych świadczących o doznawanym stresie na skutek sygnałów akustycznych emitowanych przez urządzenia UOZ-1.
4. W świetle przedstawionych materiałów można stwierdzić brak oddziaływania sygnałów dźwiękowych emitowanych z urządzeń UOZ-1 na populacje ptaków występujące w zasięgu tych urządzeń.
